İş Yaşamında İnsan Hakları

10 Aralık yani Dünya İnsan Hakları Günü. İnsan Hakları en başta yaşam ve özgürlük olmak üzere bireyin ve toplumun en uygun ve eşit düzeyde yaşamasıdır.  İnsan haklarının koruna bilmesi için ise hepimizin bir şeyler yapması gerektiğini düşünüyorum. Ama öncelikle 10 Aralık Tarihinden ve bu günün nasıl ortaya çıktığından kısaca bir bahsedeyim.

Nasıl Ortaya Çıktı?

1. Dünya Savaşı’ndan sonra dünyadaki devletler bireylere tanınan hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması konusunda birleşmiş ve İnsan Hakları Bildirisi, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu tarafından Haziran 1948’de hazırlanıp, 10 Aralık 1948’de Genel Kurulun Paris’te yapılan oturumunda kabul edilmiştir. Elbette bu sürece farklı olaylar dahil olmuştur fakat o kadar derine inmeden bizler bu gün için İnsan hakları adına neler yapabiliriz bunun üzerinde duralım istedim.

Şirketlerin İnsan Haklarına Saygılı Olma Konusundaki Zorunluluk Kapsamı

Ticari şirketler insan haklarına saygı göstermek zorundadır. Bu, başkalarının insan haklarını ihlal etmekten kaçınmaları ve yaptıkları olumsuz insan hakları etkilerini ortadan kaldırmaları gerektiği anlamına gelmektedir.

Ticari şirketlerin insan haklarına saygı gösterme sorumluluğu, uluslararası düzeyde kabul edilmiş insan haklarını temel almaktadır. Bu haklar, asgari olarak Uluslararası İnsan Hakları Yasası’nda belirtilen haklar ve Uluslararası Çalışma Örgütü’nün Çalışmaya İlişkin Temel İlkeler ve Haklar Bildirgesinde tanımlanan temel haklarla ilgili ilkeler olarak görülmektedir.

İnsan haklarına saygı gösterme sorumluluğu, ticari şirketlerin:

1. Faaliyetleri ile olumsuz insan hakları etkilerine sebep olmaktan veya katkı vermekten kaçınmalarını ve bu tür etkiler ortaya çıktığında müdahale etmelerini;
2. İş ilişkisi içinde bulundukları şirketlerin faaliyetleri, ürünleri veya hizmetleri ile doğrudan bağlantılı olumsuz insan hakları etkilerini, bu etkilere katkıda bulunmasalar dahi, önlemek ve azaltmak için çaba harcamalarını gerektirmektedir

Büyüklükleri, sektörleri, çalışma alanları, mülkiyeti ve yapısı ne olursa olsun, ticari şirketlerin insan haklarına saygı gösterme sorumluluğu, tüm şirketler için geçerlidir. Bununla birlikte, şirketlerin sorumluluklarını yerine getirmek için kullanacağı yöntemlerin boyutu ve karmaşıklığı, bu faktörlere ve şirketin olumsuz insan hakları etkilerinin derecesine göre farklılık gösterebilir.

Ticari şirketlerin insan haklarına saygı gösterme sorumluluğunu yerine getirmek için, büyüklüklerine ve koşullarına uygun politikaları ve süreçleri olmalıdır. Bu politika ve süreç örnekleri aşağıda yer almaktadır:

1. İnsan haklarına saygı gösterme sorumluluğunu yerine getirmek için bir politika taahhüdü;
2. İnsan hakları etkilerini tespit etmek, önlemek, azaltmak ve nasıl ele alındığını açıklamak için oluşturulmuş, insan haklarına gerekli özeni gösteren bir süreç;
3. Sebep oldukları veya katkıda bulundukları her türlü olumsuz insan hakları etkisinin düzeltilmesini sağlayacak süreçler.
4. Ticari şirketler, insan haklarına saygı gösterme sorumluluklarını yerleştirmek için, ilk iş olarak bu sorumluluğu yerine getirmekle ilgili taahhüdünü bir politika bildirisi ile ortaya koymalıdır. Bu bildirim: a. Ticari şirketin en üst kademesi tarafından onaylanan; b. İlgili iç ve/veya dış uzmanlık ile beslenen; 12 13 c. Şirketin, faaliyetleri, ürünleri ve hizmetleri ile doğrudan bağlantılı olan personelinden, iş ortaklarından ve diğer taraflardan, insan hakları ile ilgili beklentilerini belirten; d. Kamuya açık olan ve içerde ve dışarda tüm personele, iş ortaklarına ve diğer ilgili taraflara bildirilen; e. Tüm ticari şirkete yerleştirilmek için gerekli olan uygulama politikalarına ve süreçlerine yansıtılan bir politika bildirisidir.

Ticari şirketler, tüm koşullarda:

1. Nerede iş yaparlarsa yapsınlar, ilgili yasalara uymak ve uluslararası düzeyde kabul edilmiş insan haklarına saygı göstermek zorundadır;
2. Birbiriyle ters düşen yükümlülüklerle karşılaştıklarında, uluslararası düzeyde kabul edilmiş insan hakları ilkelerine saygı göstermenin yollarını aramalıdır;
3. Nerede iş yaparlarsa yapsınlar, toplu insan hakları ihlallerine sebep olma veya katkıda bulunma riskine, yasalara uyma meselesi olarak yaklaşmalıdır.